Etykieta produktu to nie tylko piękna grafika zachęcająca nas do zakupu produktu spożywczego w sklepie. Etykieta to również, a właściwie przede wszystkim informacja o produkcie.

Warto wiedzieć, że informacje zamieszczone na etykietach są ściśle określone Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności z dnia 25 października 2011 r. (wraz z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie to nakłada na producentów żywności obowiązek rzetelnego informowania konsumentów co kupują. Jak widzisz, informacji, jakie muszą się obowiązkowo znaleźć na etykiecie produktu, jest całkiem sporo. Jednak nie jest to wszystko, co możesz zobaczyć na produkcie. 

*wszelkie składniki lub substancje pomocnicze w przetwórstwie wymienione w załączniku II do ww. Rozporządzenia lub uzyskane z substancji lub produktów wymienionych w załączniku II, powodujące alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie;

**w przypadku gdy w razie braku takiej instrukcji odpowiednie użycie danego środka spożywczego byłoby utrudnione;

***w odniesieniu do napojów o zawartości alkoholu większej niż 1,2 % objętościowo.

 Oświadczenia żywieniowe  i zdrowotne

Poza informacjami wymienionymi powyżej na etykietach znaleźć się mogą też oświadczenia żywieniowe i zdrowotne regulowane odrębnymi aktami prawnymi, z których najważniejszy to:

Pewnie zauważyłeś, że oświadczenia żywieniowe i zdrowotne regulowane są na poziomie unijnym, a nie tylko państwowym. Oznacza to, że na terenie całej Unii Europejskiej obowiązują identyczne przepisy prawne dotyczące oświadczeń.

Oświadczenie w kontekście żywności to komunikat, który mówi, sugeruje lub daje do zrozumienia, że żywność ma szczególne właściwości.

Najprostszy podział oświadczeń dzieli je na oświadczenia żywieniowe i zdrowotne.  

Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne nie mogą:

• być nieprawdziwe, wprowadzające w błąd,
• sugerować, że zbilansowana dieta nie jest wystarczająca, aby zapewnić organizmowi wszystkich koniecznych składników odżywczych,
• sugerować, że inne środku spożywcze są niebezpieczne,
• wzbudzać obawy konsumentów,
• zachęcać do nadmiernego spożycia danego rodzaju żywności.

Oświadczenia żywieniowe

Przykładami oświadczeń żywieniowych mogą być zapisy:

• „napój o obniżonej zawartości cukru”,
• „nie zawiera kalorii”,
• „źródło błonnika”, „źródło witaminy C”,
• „nie zawiera barwników i konserwantów”.

Stosowanie tych oświadczeń jest ściśle uregulowane prawnie. Producenci mogą umieścić je na opakowaniu, jeśli produkt spożywczy spełnia odpowiednie kryteria. Przykładowo, oświadczenie żywieniowe „Niska wartość energetyczna” może zostać umieszczone na opakowaniu pod warunkiem, że produkt nie zawiera więcej niż 40 kcal / 100 g dla produktów stałych lub nie więcej niż 20 kcal / 100 ml dla produktów płynnych. Z kolei oświadczenie o „zmniejszonej wartości energetycznej” pojawi się na produkcie spożywczym, gdy wartość energetyczna jest zmniejszona o przynajmniej 30%, ze wskazaniem na cechę lub cechy, które sprawiają, że dany środek spożywczy ma zmniejszoną ogólną wartość energetyczną.

Oświadczenia żywieniowe muszą być poparte prawdziwymi właściwościami produktu, ale też  przepisami prawa. Oświadczenia nie mogą wprowadzać konsumentów w błąd. Producent nie może napisać, że sok jabłkowy nie zawiera cukrów dodanych, ponieważ przepisy zabraniają dodawać do soków cukru. Takie oświadczenie mogłoby sugerować, że inni producenci dodają cukier do soków, a to nie prawda.

Oświadczenia zdrowotne

Oświadczenia zdrowotne podzielić można na takie o zmniejszonym ryzyku choroby i na wszystkie pozostałe.

„Oświadczenie o zmniejszaniu ryzyka choroby” oznacza każde oświadczenie zdrowotne, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że spożycie danej kategorii żywności, danej żywności lub jednego z jego składników znacząco zmniejsza jakiś czynnik ryzyka w rozwoju choroby dotykającej ludzi.

Z kolei do grupy wszystkich pozostałych oświadczeń zdrowotnych zakwalifikować można oświadczenia opisujące:

1. „rolę składnika odżywczego lub innej substancji we wzroście rozwoju i funkcjach organizmu, lub
2. funkcje psychologiczne lub behawioralne, lub
3. odchudzanie lub kontrolę wagi ciała lub zmniejszanie poczucia głodu, lub zwiększanie poczucia sytości, lub zmniejszanie ilości energii dostępnej z danego sposobu odżywiania się”.

Przykłady oświadczeń zdrowotnych:
„kwasy omega – 3 wpływają na rozwój mózgu”, „sterole roślinne pomagają regulować poziom cholesterolu we krwi”, „zawiera błonnik – pomoc w trawieniu”.

Zdjęcia produktów pochodzą ze stron internetowych producentów.

Tabela wartości odżywczej

Tabela wartości odżywczych to jedna z informacji, które muszą znaleźć się na opakowaniu. Poniżej przedstawiono przykład tabeli, w której zamieszczono tylko obowiązkowe informacje.

Z tabeli powyżej odczytać można zawartość podstawowych składników odżywczych w 100g produktu. Na tej podstawie w łatwy sposób można wyliczyć ile danego składnika odżywczego znajduje się w porcji. Sposób obliczania wartości odżywczej poznasz w dalszej części kursu.

Czasami na etykiecie podana jest dodatkowa kolumna z wyliczoną zawartością poszczególnych składników w porcji produktu. Ostatnia kolumna RWS to Referencyjna Wartość Spożycia. Nie musisz skupiać się na tych danych, ponieważ wyliczenia te dotyczą osoby dorosłej, której dzienne zapotrzebowanie energetyczne wynosi 2000 kcal. Zapotrzebowanie energetyczne dzieci i młodzieży jest mniejsze. Wartości zamieszczone w ostatniej kolumnie nie są ci potrzebne do pracy. W tabeli mogą pojawić się też dodatkowe informacje jak zawartość witamin i składników mineralnych. Zapisy te podawane są zwykle w produktach, do których dodano te składniki odżywcze lub gdy zawartość danego składnika wymieniono w oświadczeniu żywieniowym albo zdrowotnym.